Als zij-instromer voor de klas op het middelbaar beroepsonderwijs, hoe is dat?
Herman Fabriek (44): “Na de mavo ben ik SPW (Sociaal Pedagogisch Werk) gaan doen. Eigenlijk het soort opleiding waar ik nu ook lesgeef. Alleen heet het tegenwoordig Zorg en Welzijn. Ik vond het geweldig. Niet in de laatste plaats omdat ik ervoor van Bolsward naar Sneek verhuisde en daar een erg leuke tijd had. Toen ik bijna klaar was, zei iemand tegen mij: ‘Ik werk in Baarn bij Emeroord. Daar zoeken ze mensen.’ Ik wist niet eens waar Baarn lag en schreef het in mijn sollicitatiebrief zelfs als ‘Baren’. Maar ik mocht op gesprek komen en na een dag meedraaien kreeg ik een contract bij wat nu Sherpa heet. Tweeëntwintig jaar later heb ik er nog steeds een contract.”

Daarnaast werk je sinds kort ook in het onderwijs, als zij-instromer op MBO College Hilversum
“Ja, sinds februari werk ik 24 uur op het mbo en 8 uur voor Sherpa. Om de week heb ik een weekenddienst bij Sherpa. Dat zorgt ervoor dat ik de maandag en dinsdag vrij ben. Dat is fijn omdat ik co-ouderschap heb en die twee vrije dagen kan ik daarnaast besteden aan de opleiding voor zij-instromer. Ik ben op MBO College Hilversum aangenomen op mijn vakkennis en mag twee jaar onbevoegd lesgeven als senior instructor. In die twee jaar kan ik mijn lesbevoegdheid halen. De ene week ga ik een dag naar school van half tien tot vijf. De andere week heb ik een huiswerkdag en tijd voor lesvoorbereidingen.”

Wat leer je op de opleiding?
“Vooral didactische werkvormen. Ik geef bestaande lessen die door mijn collega’s zijn ontworpen. Op de opleiding leer ik waarom die lessen zo in elkaar zitten. Waarom het goed is om altijd te beginnen met een terugblik op de vorige les, enzovoort. Daarnaast moet je een aantal grote opdrachten doen. Ik moet nu bijvoorbeeld een lessenserie ontwikkelen waarbij ik twee lessen volledig moet uitwerken. Daarnaast moet ik er een studentenhandleiding en een docentenhandleiding bij schrijven. Zodat een student kan lezen: ‘Waar gaat het vak over, wat wordt er van mij verwacht en wat heb ik aan het eind geleerd?’ En als iemand je les moet overnemen, vertelt de docentenhandleiding precies over welke stof het gaat en wat er die les gedaan moet worden.”

Vind je de combinatie van werken en studeren zwaar?
“Nadat je tweeëntwintig jaar alleen maar het doorlopende proces had, spelen er nu ineens allerlei processen tegelijk in je hoofd. Al het normale is nieuw en dat hakt er best in. Laatst sloten we op school periode 1 af met een toetsingsweek. Ik gaf aan drie klassen het vak ondersteuningsplan en moest dus van drie klassen die plannen beoordelen. Ik gaf drie klassen gehandicaptenzorg met een schriftelijke casus. En moest die dus ook nakijken. Aan één klas gaf ik het vak observeren, waar ze verslagen voor inleverden en ik gaf nog een klas communicatie. Dat was heel wat nakijkwerk. Daarnaast had ik me opgegeven voor een cursus persoonlijke veiligheidstraining om dat vak ook op school te gaan geven. Ik heb daar veel affiniteit mee, maar alles bij elkaar leverde dat wel wat werkstress op.”

Je geeft op MBO College Hilversum dus meer dan één vak?
“We hebben een lijst waar alle vakken op staan die onder een bepaalde studierichting vallen. Daarop vul je in welke vakken jij kunt geven. Ik heb de vakken aangekruist waarvan ik dacht: hier heb ik feeling mee en daar kan ik wel iets nuttigs over vertellen. Dat is bij mij niet anatomie, Nederlands of Engels. Maar zelfredzaamheid, ondersteuningsplan en begeleidingsmethodieken juist weer wel. Je geeft per week een gemiddeld aantal uur les en die worden daarmee gevuld. De ene week is het soms iets meer dan de andere.”

Waarom heb je de overstap gemaakt naar het onderwijs?
“Ik vind coaching heel leuk. Om naast iemand te staan, samen te kijken naar een casus: waar loop je tegenaan? In mijn functie was daar geen mogelijkheid voor. Ik had natuurlijk voor mezelf kunnen beginnen, maar ik vind het fijn om voor een werkgever te werken. Mijn ding te doen en daarin te groeien. Ik dacht: coaching wordt het dus niet, maar een andere manier van kennisoverdracht is lesgeven. Laat ik me daar dan op concentreren. Ik gaf al wat gastlessen vanuit Sherpa toen iemand tegen me zei: je wilde toch leraar worden? Dan moet je bij ons eens een oriënterend gesprek doen. Dat heb ik gedaan en op 1 februari ben ik een jaar aan het werk op MBO College Hilversum.”

Wat vind je leuk aan lesgeven op het mbo?
“De opleiding die ik volg, zit vol met mensen die voor de klas staan in het mbo. Op de fietsenmakersopleiding, in het hotelwezen, als muziekdocent of leraar Nederlands, allemaal verschillend. Maar we hebben gemeen dat we ons vak al heel lang uitoefenen en nu de jeugd willen motiveren en inspireren hetzelfde te gaan doen. Dat is ook mijn grote drijfveer. Ik weet waar ik over praat en vind dat hartstikke leuk om te doen. En als je naar aanleiding van je verhaal en je eigen vragen interactie hebt met de studenten is dat echt heel mooi.”

Vind je het ook wel eens lastig?
“Je zit met een groep die net van de middelbare school komt en daar best wel beschermd is. Dus het gaat van: ‘dit moet je doen en dat mag je niet doen’ naar: ‘welkom bij ons op het mbo, het is nu jouw eigen verantwoordelijkheid’. Daar hebben jongeren tijd voor nodig. Om tegen grenzen aan te lopen, grenzen te accepteren en daarbinnen te acteren. Laatst stond ik tegen zeventien telefoonschermpjes aan te praten. Of soms moet ik continu vragen: ‘kun je die oortjes even uitdoen?’ Dan krijg je terug: ‘het is mijn keuze hoor, dat ik hier zit’. Ja, maar het is mijn les! Dan moet je gesprekken hebben over omgangsvormen. En goed naar je energiebalans kijken: waar stop ik wel energie in, wat laat ik gaan.”

Heb je tips voor mensen die denken aan zij-instromen op het mbo?
“Je moet het echt heel leuk vinden om over je vak te vertellen. Wat voor jou klip en klaar is, is dat voor de student nog lang niet. Dan denk je: ik schaal al een beetje af, maar dan ben je er nog niet. Je moet echt terug naar je eigen beginpunt. En dat is ook terug langs allerlei herinneringen, valkuilen en leerervaringen. En je moet op jezelf kunnen reflecteren: wat ging er mis, wat gebeurde er, wat werkte wel? Een beetje van mensen houden, helpt ook.”

Ligt jouw toekomst op MBO College Hilversum?
“Zeker. Voor de klas staan is core business maar binnen het docententeam ontwikkel je samen het onderwijs dat op die afdeling gegeven wordt. Vanuit een examencommissie, het vullen van een curriculum, mentorschappen, keuzedelen ontwikkelen. Ik wil eerst mijn didactische rugzak vullen en dan wil ik graag mentor worden. Dat is de planning voor de komende vijf jaar. Maar daarna kan ik me hier zeker nog wel twintig jaar verder ontwikkelen.”